Böbrek ve üreter taşları tüm dünyada yaygın olarak görülür. Yaşam boyu her insanda %5-10 arasında üriner sistem taşı oluşma ihitmali vardır. Bunun nedeni olarak hayvansal protein ve tuz açısından zengin beslenme, obezite, bazı genetik hastalıklar ve yaşam tarzı değişiklikleri gösterilir. Böbrek taşları herhangi bir rahatsızlığa neden olmayabilecekleri gibi çok şiddetli ağrıyla hastaneye başvuru sebepleri arasında sıktır.

Taş nedir?

Taş, safra kesesi, mesane ve böbrekler gibi çeşitli organlarda oluşabilen sert, katı bir kütledir. Vücuttaki konumu dışında her bir taş farklı bir moleküler bileşime sahiptir. Taşlar altta yatan bir patolojiden dolayı oluşabilir ve farklı şekillerde tedavi edilebilirler. Böbrek taşları, idrarınızdaki mineraller veya asit tuzları daha sonra taşa dönüşen kristaller oluşturduğunda oluşur.

Böbrek taşı belirtileri

İnsanlarda genellikle böbrek ve üreter taşları ağrı şikayetine neden olur. Bununla birlikte, taşın boyutu, şekli ve idrar yolundaki yeri gibi taş özelliklerine bağlı olarak semptomlar şiddetli ağrıdan arada bir olan ağrıya kadar değişebilir.

Şiddetli ağrı (renal kolik)

Şiddetli ağrı (renal kolik)

Taş üretere (idrar kanalı) düştükten sonra eğer idrar akışını engellerse, renal kolik olarak bilinen şiddetli ağrıya neden olur. Bu ağrı, bel ve böğürde (kaburgalardan kalçaya kadar olan karın tarafı) keskin bir ağrıdır. Bu ağrı idrar yolunda ve üreter duvarında ani bir basınç artışından kaynaklanır. Ağrı dalgalar halinde gelir ve pozisyon değiştirirseniz de azalmaz. Bazı hastalar bu ağrıyı hayatlarında yaşadıkları en şiddetli ağrı olarak tariflerler. Taş böbreğinizde değil de üreterinizdeyse kasıkta ağrı ve idrar yapma isteğine neden olabilir. Erkeklerde üreter taşları testislerde ağrıya bile neden olabilir.

Renal koliğe eşlik edebilecek diğer semptomlar şunlardır:

1.   - Mide Bulantısı
2.   - Kusma
3.   - İdrarda kan (idrar pembe veya kırmızı görünür)
4.   - Ağrılı idrara çıkma

Ateş

Renal kolik acil bir durumdur ve ağrıyı gidermek ve ileri değerlendirme için en yakın hastaneye başvurmalısınız. Yüksek ateş (≥38,5) durumunda derhal tıbbi yardım almalısınız.

Böbrek Taşlarının Tanısı

İlk olarak hastane başvurunuzda tıbbi geçmişinizi sorgulamak ve fizik muayene yaparak tanıya yaklaşmak gerekir. Ardından bir takım görüntüleme yöntemleri ve gerekiyorsa ek tetkikler istenebilir.

Görüntüleme tetkikleri

Üriner sistem taş hastalığı tanısı koymak için iç organlarınızın görüntülenmesine ihtiyaç vardır. Bu görüntüleme yöntemleri yüksek frekanslı ses dalgalarının kullanıldığı ultrasonografiden ince kesitli düşük doz bilgisayarlı tomografiye kadar değişebilir. Bu tarama, taşın yerini ve boyutunu açıkça ortaya koyar.

ESWL(Extracorpereal Shockwave Lithotiripsy)

Böbrek, üreter veya mesanede bulunan taşların tedavisi için kullanılan bir yöntemdir. İşlem, dışarıdan üretilen şok dalgalarının vücudun dışında bir cihaz kullanılarak taşlara odaklanmasıyla gerçekleştirilir. Şok dalgaları, taşı parçalayacak kadar yoğunluğa sahiptir ve taşın parçaları daha sonra idrar yoluyla atılabilir.

Eswl işlemi, genellikle ağrısız bir şekilde gerçekleştirilir ve birçok vakada hastanede yatış gerektirmez. İşlem süresi, taşın büyüklüğüne ve sayısına bağlı olarak değişebilir, ancak genellikle 30-60 dakika sürer.

Eswl tedavisi, diğer tedavi yöntemleri için uygun olmayan veya cerrahi müdahale gerektiren 2cm altındaki taşlar için ideal bir seçenektir. Bununla birlikte, bazı durumlarda, birden fazla işlem gerekebilir ve işlem sonrası idrarda kanama, ağrı, enfeksiyon veya taş parçalarının tıkanıklığı gibi yan etkiler görülebilir. Bu nedenle, Eswl işlemi öncesinde doktorunuza danışarak, avantajları ve dezavantajları hakkında ayrıntılı bilgi edinmeniz önemlidir.

RIRS(Retrograde Intrarenal Surgery-Flexible URS)

RIRS, "Retrograd İntra Renal Cerrahi"nin kısaltmasıdır ve ürolojide böbrek taşları gibi bazı böbrek hastalıklarının tedavisinde kullanılan bir minimal invaziv cerrahi yöntemidir.

RIRS, böbreğe herhangi bir cerrahi kesiyi yapmadan, doğal olarak oluşan vücut boşluklarından, böbrek içine özel bir endoskop ve fiber optik kamera yerleştirilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında, hasta genellikle genel anestezi altındadır ve endoskopun ucundan bir lazer veya ultrasonik enerji kaynağı ile böbrekteki taşları kırıp çıkarır.

Bu minimal invaziv yöntem, hastanın iyileşme sürecini hızlandırır ve iyileşme sürecindeki ağrıyı en aza indirir. RIRS ameliyatı, açık cerrahi veya endoskopik taş kırma gibi diğer geleneksel yöntemlere kıyasla daha az riskli ve daha az invaziv olduğundan, sıklıkla tercih edilen bir tedavi yöntemidir.

PNL(Perkütan nefrolitotomi)

Perkütan nefrolitotomi, böbrek içinde bulunan büyük taşların(2 cm) çıkarılması için kullanılan bir cerrahi prosedürdür. "Perkütan" kelimesi, "cilt yoluyla" anlamına gelir ve işlem, ciltte bir delik açılarak gerçekleştirilir.

Bu prosedür, diğer tedavi seçenekleri (örneğin ilaç tedavisi veya şok dalgası tedavisi) başarısız olduğunda veya çok büyük taşlar için gereklidir. Perkütan nefrolitotomi, hastaların çoğunda etkili ve güvenli bir şekilde yapılabilen bir işlemdir, ancak herhangi bir cerrahi işlem gibi bazı riskleri vardır. Bu riskler, enfeksiyon, kanama ve böbrek hasarı gibi komplikasyonları içerebilir.

Bu prosedür, diğer tedavi seçenekleri (örneğin ilaç tedavisi veya şok dalgası tedavisi) başarısız olduğunda veya çok büyük taşlar için gereklidir. Perkütan nefrolitotomi, hastaların çoğunda etkili ve güvenli bir şekilde yapılabilen bir işlemdir, ancak herhangi bir cerrahi işlem gibi bazı riskleri vardır. Bu riskler, enfeksiyon, kanama ve böbrek hasarı gibi komplikasyonları içerebilir.

Uygun taşlar için daha az invaziv olan mini-pnl ve micro-pnl gibi daha az invaziv yöntemler geliştirilmiştir.

İşlem sonrasında, hasta genellikle birkaç gün hastanede kalacak ve iyileşme sürecini tamamlamak için doktorun önerilerini takip etmelidir.

Taş Analizi ve Diğer Testler

Renal kolik durumunda, bir enfeksiyonunuz olup olmadığını veya böbrek fonksiyonlarınızda azalma olup olmadığını anlamak için idrar ve kan tetkiki istenebilir. Eğer taşın işeyerek atılması bekleniyorsa, idrarınızı filtre etmeniz istenebilir. Ne tür bir taşa sahip olduğunuzu anlamak için düşürülen taşı uygun methodlarla analiz edilmelidir. Taş analizi taşarlın yeniden oluşumunu engellemek ve uygun önleyici tedavinin seçilmesini sağlamakta yol gösterir. Eğer taş oluşumu açısından yüksek riskli grupta bulunursanız mevcut idrar bileşiminizi değerlendirmek için 24 saaatlik idrar analizi ile metobolik değerlendirme uygun olacaktır.

Taşları önlemek için genel yaşam tarzı tavsiyesi

Başka bir taş oluşturma riskiniz düşük olsa bile, bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmanız taş oluşumunu önlemede yardımcı olur. Aşağıdaki sıvı alımı ve diyet önerileri, herhangi bir taş türü olan yetişkin hastalar içindir.

Her gün 2,5-3 litre içtiğinizden emin olun.Gün boyunca sıvı alımını eşit olarak paylaştırın.Su veya süt gibi pH nötr içecekleri seçin.Sıcak bir iklimde yaşıyorsanız veya çok fazla fiziksel egzersiz yapıyorsanız sıvı alımını daha da artırabilirsiniz.

Dengeli ve çeşitli bir diyete sahip olun Vitamin takviyelerinin aşırı tüketiminden kaçının.Bol sebze, lif ve meyve tüketin.Kalsiyum takviyeleri konusunda dikkatli olun ve doktorunuza danışamdan kalsiyum takviyeleri kullanmayın.Diyetinizdeki tuz miktarını azaltın (günde 3 ila 5 gramdan fazla olmamalı).Çok fazla hayvansal protein tüketmeyin (0,6 g/kg) Sağlıklı bir kiloyu koruyun (Vücut Kitle İndeksiniz 18-25 kg/m2 arasında olmalıdır)

Haftada 2 veya 3 kez egzersiz yapmaya çalışın.Stresten kaçının